8 Mart 2012 Perşembe

DİJİTAL BÖLÜNME

Dijital Bölünme Nedir?

Dünya üzerinde bulunan toplumların ve şirketlerin ulusal ve uluslar arası alanda bilgi erişim, iletişim kurma, teknolojiyi kullanma ve ticaret yapma fırsatları, istekleri ve kabiliyetleri açısından aralarında oluşan fark neticesinde ortaya çıkan iki kutuplu,  ulusal ve uluslar arası düzensizliğe verilen addır.
İletişim ve bilgi teknolojileri alanında ülkeler arasındaki ve ülkeler içindeki eşitsizlik olgusu 1970’ lerden bu yana tartışılmaktadır. Ancak ilerleyen yıllarda teknolojinin gelişmesiyle birlikte önemli değişmeler meydana gelmiş ve bu konunun önemi daha da artmıştır. Artık dijital bölünme(erişim uçurumu)bilgi toplumuna doğru giden yolda ABD den Avrupa ‘ya kadar önemli sorunlardan biri olmuştur. Dijital bölünme bilgi toplumu olarak tanımlanan toplumlarda; bilgiye kolaylıkla erişebilen ve erişemeyen olmak üzere iki farklı toplum yaratma tehlikesini beraberinde getirmektedir.
Dünyadaki teknoloji son 20 yılda büyük gelişmeler göstermiştir.Bu dönem ¨Enformasyon Çağı¨ olarak adlandırılmaktadır. Enformasyon: belli bir alanda, belli bir toplumda bilgi ve haberlerin yayılmasına olanak sağlayan araçların tümüne verilen addır. Enformasyon çağı olarak adlandırılan bu dönemde bilgisayar ve enformasyon cihazları çoğalmış, enformasyona erişim ve elde edilen enformasyonun işlenme hızında büyük artış olmuştur. Gerekli donanım maliyetleri düşmüş böylece dijital resim, ses ve yazıların dijital depolama cihazlarında kullanılması yaygınlaşmıştır. Dünya geneline yayılan teknoloji sayesinde¨Enformasyon Çağı¨ bütün dünya ülkelerinde yaşayan milyonlarca insan için bir gerçeğe dönüşmüştür. Enformasyon ve telekomünikasyon teknolojileri 20.yüzyılı şekillendiren en etkili güçlerden biridir. Bu teknolojiler sayesinde insanların yaşama, öğrenme ve çalışma şekilleriyle sivil toplum ile devletin etkileşimini etkilemiştir. Bireysel ve toplumsal yaşamı kökünden değiştirmekte ekonomik, sosyal, politik ve kültürel sonuçlar doğuran bu devrim bilgi ve iletişim teknolojilerine ve hizmetlerine erişmede eşitsizlik adını verdiğimiz dijital bölünme pek çok soruna neden olmaktadır.
Dijital uçurum olarak da ifade edilen dijital bölünme değişik coğrafi alanlarda sosyo- ekonomik koşullar bakımından farklılık göstermektedir. Ticari işletmelerde bireylerin bilgi ve haberleşme teknolojilerine erişim imkanı ile internet kullanım amacına yönelik geniş bir alanı kapsamaktadır. Dijital bölünme ülkeler arasında ve içerisinde değişkenlik gösterir. Ayrıca dijital bölünme enformasyon teknolojilerine ulaşamayanları da göz önüne almaktadır. Fakat gelinen noktada ulaşabilenlerin de ne kadar kaliteli bir içerikle karşı karşıya kaldığı da önemli bir sorundur. Konu sadece bilgisayarı ve interneti olan ve olmayan olarak özetlenemez.

Dijital Bölünmenin Sebepleri

-Teknoloji alt yapı dağılım bozukluğu
-Bölgeler arası refah düzeyi farkı
-Eğitim düzeyi dağılım bozukluğu
-Teknoloji kullanımı
-Maliyet farkı

Dijital Bölünme Çeşitleri

-Birinci bölünme: Endüstrileşmiş ya da gelişmekte olan bütün ülkelerde var olan zengin, eğitimli ve güçlü olanlarla olmayanlar arasındaki dijital bölünme çeşididir. Örneğin; ABD de yüksek gelirli ve eğitimli olanlarla, düşük gelirli ve az eğitimli olanlar arasında bilgisayar sahipliği ve internet erişimi gibi konularda belirgin farklılıklar görülmektedir. 
-İkinci bölünme: Daha az dikkat çeken lisan ve kültür alanlarındadır. Birçok ülke İngilizce ya da diğer batı Avrupa dilini konuşabilen ile kavrayamayanlar arasında bölünmüştür. Farklı kültürlere sahip olanlar, göçmenler ya da yaşadıkları ülkenin dilini bilmeyenler eğitimde ve iş hayatında başarılı olamamışlardır.
-Üçüncü bölünme: Zengin ve fakir ülkeler arasındaki genişleyen uçurumdur. Büyük ölçüde kuzeyli zengin ülkelerle güneyli fakir ülkeler arasındaki farktan kaynaklanmaktadır.

Dijital Bölünme Ölçütleri

-Bilgisayar sayısı(TV, mobil telefonlar ve diğer teknolojiler üzerinden sağlanabilen erişimler)
-İnternet erişimi miktarı
-Gelir ve eğitim seviyeleri

Dijital Bölünmenin Oluşum Şekilleri

-Sınıflar arası
-Bölgeler arası
-Nesiller arası
-Cinsler arası

Dijital Bölünmeyi Önleyici Çözümler

-Ekonomik eşitlik: Ülkelerin refah düzeyleri arttıkça teknolojiyi kullanma ve bilgiye erişme daha basit bir hale gelecektir. Dijital bölünmenin oluşmasında  temel etkenlerden biri de ekonomik eşitsizlik olduğu için bu eşitsizliği ortadan kaldırmak bölünmeyi de engelleyecektir.
-Sosyal mobilite: Bilgisayar ve bilgisayar ağları insanların eğitim ve iş hayatlarında önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle eğitimde bilgisayar ve internet kullanılmalıdır. Kullanılmaması durumunda sosyo ekonomik konumu düşük olan durumlar için var olan dijital bölünme ortamında eşitsizlik artmaktadır. Fırsat eşitliği sağlayabilmek için devlet bu kişilere destek sağlamalıdır.
-Demokrasi: İnternetin kullanımıyla daha sağlıklı bir yol izlenmektedir. Seçim ve karar verme süreçlerinde internet halk katılımını arttırır.
-Ekonomik büyüme: Enformasyon altyapısının gelişimi ve bunun  kullanımı ekonomik büyüme için bir hızlandırıcı rol oynamaktadır. Enformasyon teknolojileri  üretkenlik artışlarını da yanında getirmektedir. En yeni teknolojilerin kullanılması  ülkenin endüstrisine büyük avantajlar sağlamaktadır. Enformasyon ekonomisinin gelişimi, dijital bölünmeyi hedef alan politikalarla mümkün olmaktadır.                                                                       

Dünya Genelinde Dijital Bölünme

Ülkeler arasında ve ülkelerin içindeki internet yayılımındaki farklılaşma (ve neden olduğu dijital bölünmeler) sosyoekonomik duruma, teknolojiye ve kullanılan dile göre değişir . Yüksek maliyetler, İngilizcenin öncülüğü, gerekli bilgilerin geç edinilmesi ve teknolojik destek gecikmeleri dezavantajlı topluluklar için birer engel teşkil etmektedir.
Dijital bölünme; enformasyon çağının kaynaklarını kullanabilen bireyler ve topluluklar ile kullanamayanlar arasındaki açığı ifade etmektedir. İnternetin hızlı gelişimi ile internet kullanıcılarının daha çok gelişmiş ülkelerde, özellikle ABD’de yoğunlaştığı görülmektedir. 2001’de 169 milyon Amerikalı internete bağlanmıştır. Bu rakam ülke nüfusunun %60’ı, dünyada internete bağlı nüfusun %29’udur. 172 milyon kullanıcı Avrupa’da(Avrupa nüfusunun %28’i), 182 milyon kullanıcı (145 milyonu Çin Japonya ve Kore’de olmak üzere) güney doğu ve doğu Asya’dadır (bölge nüfusunun %23’ü). Güney Amerika 29milyon (%5 yoğunluk), Okyanusya’da 11 milyon (%2 yoğunluk) Afrika’da 10 milyon (%1,5 yoğunluk)kullanıcı bulunmaktadır.
Gelişmiş ülkelerin arasında da dijital bölünme bulunmaktadır. Ancak bu ülkelerden enformasyon ve telekomünikasyon teknolojilerini önce kullanmaya başlayanlar ile sonradan katılanlar arasındaki açık kapanmaktadır. İngiltere, Kore , Japonya gibi ülkeler ABD’yi tablodaki gibi online nüfus yüzdesi olarak yakalamış bulunmaktadırlar. Bir anlamda gelişmiş ülkelerde internet biraz gecikmeli olarak ABD ile aynı yolu izleyerek genişlemektedir. Örneğin; 5 yıl öncesinin internet kullanıcıları ile gelişmiş diğer ülke kullanıcılarının demografik profilleri yaklaşık olarak benzerlik göstermektedir.
ÜLKE
Online Nüfus Yüzdesi
(2002’de)
Online Nüfus Yüzdesi
(2001’de)
Bilgisayar Sayısı
(2001’de)
(milyon)
Online Nüfusta Kadın Kullanıcıların Yüzdesi
ABD
%59
(166 milyon)
%50
(143 milyon )
178
%51
İNGİLTERE
%57
(34 milyon)
%40
(24 milyon )
22
%43
G.KORE
%54
(26 milyon)
%52
(24 milyon)
12
%45
JAPONYA
%44
(56 milyon)
%44
(56 milyon)
44
%41
ALMANYA
%39
(32 milyon)
%37
(31milyon)
32
%37
İTALYA
%33
(19 milyon)
%28
(16 milyon)
11
%37
ÇİN
%4,8
(58 milyon)
%2,5
(34milyon)
25
%39
MEKSİKA
Yok
%3,6
(3,4milyon)
7
%42
TÜRKİYE
%6,1
(4,3 milyon)
%5,1
(3,5milyon)
2,7
Veri Yok

Yukarıdaki tabloya göre 100 kişi başına düşen internet bağlantı sayısının, Kuzey Amerika, Batı ve Kuzey Avrupa, Japonya ve Avustralya’da en yüksek seviyede olduğu görülmektedir. Diğer uç noktada ise büyük ölçüde Afrika kıtası bulunmaktadır.
Dünyanın kuzeyi ile güneyi arasındaki kişisel bilgisayar sayılarında da belirgin farklılıklar bulunmaktadır.

Dijital Bölünmede Türkiye

Dijital bölünme sorunu ülkemizde de oldukça ciddi bir şekilde ortaya çıkmaktadır.Bunun sebepleri teknolojik altyapının eşit olmayan dağılımı bazı bölgelerimizin gelişim sürecine bile girmemiş olması ve her bölgenin kendi içerisinde ciddi eğitim düzeyi farklılıklarının bulunmasıdır.Yine aynı şekilde ciddi refah düzeyi farklılıklarının ortaya çıkışı ve bölgeden bölgeye değişen teknoloji kullanım ve erişim maliyet farklılıkları ülkemizde dijital bölünmenin ne derece ciddi bir problem olduğunun göstergesidir.2002-2003 yılları arasında yapılan bir araştırmada hem gelişmiş hem de gelişmekte olan 82 ülke yer almıştır.Türkiyenin bu 82 ülke arasındaki durumu pek iç açıcı değildir.Raporda Türkiye 'RİSK SERMAYESİ MEVCUDİYETİ' kriterinde 81. ,mevcut olan bilim adamlarının sıralamasında ise 52.sıradadır.Eğitim üzerine kamu harcamaları sırasında ise 78. sıradadır.Bu sıralamalara baktığımızda Türkiye'nin önünde alması gereken yol miktarı çoktur.Bu yolu alırken geride olması sebebiyle diğer ülkelere oranla çok daha hızlı hareket etmesi gerektiği açıkça görülmektedir.Kısaca özetleyecek olursak Türkiye gelişmekte olan bir ülke olarak çeşitli politikalar izleyerek teknolojisini daha iyi düzeye çıkarıp dijital bölünmeyi engellemeye çalışmalıdır.

OECD  Ülkelerinin Dijital Bölünmeyi Önleyici Politikaları


- Bireylere ve hanelere teknolojinin yaygınlaştırılması
- İşyerlerine teknolojinin yaygınlaştırılması

-Devlet geliştirme ve uygulama projelerinin başlatılması
-Eğitim ve öğretim girişimlerinin başlatılması
-Uluslar arası işbirliği oluşturulması

DEĞERLENDİRME SORULARI


1)Dijital bölünme insanların hayatında ne gibi değişimlere neden olmuştur?
2)Dijital bölünmenin daha çok hangi ülkelerde görülmesi beklenir?
3)Dijital bölünmeyi önlemek için neler yapılabilir?
4)Dijital bölünme açısından Türkiye’yi değerlendiriniz?
5)Dijital bölünme  hangi kriterlere göre şekillenebilir?


6)Aşağıdakilerden hangisi  dijital bölünmenin nedenlerinden biri değildir?
A)Teknoloji alt yapı dağılım bozukluğu
B)Bölgeler arası refah düzeyi farkı

C)Eğitim düzeyi dağılım bozukluğu
D)Nüfusun fazla olması
E)Teknoloji kullanımı
7)Aşağıdakilerden  hangisi dijital bölünme çeşitlerini belirleyen kriterlerden biri değildir?
A)Eğitim
B)Ekonomi
C)Sağlık
D)Kültür
E)Dil
8)Aşağıdakilerden hangisi dijital bölünme ölçütleri arasında sayılamaz?
A)Bilgisayar sayısı
B)Gelir seviyesi
C)Eğitim seviyesi
D)İnternet erişim miktarı
E)Nüfus miktarı
9)Aşağıdaki ülkelerden hangisinde dijital bölünme etkileri daha fazladır?
A)ABD
B)Meksika
C)İngiltere
D)Almanya
E) Japonya
10) Aşağıdakilerden hangisi OECD  ülkelerinin dijital bölünmeyi önleyici politikalarından biri değildir?
A)Bireylere ve hanelere teknolojinin yaygınlaştırılması
B)İşyerlerine teknolojinin yaygınlaştırılması
C)Herkese eşit gelir miktarı sağlanması
D)Devlet geliştirme ve uygulama projelerinin başlatılması
E)Eğitim ve öğretim girişimlerinin başlatılması

TARTIŞMA SORULARI
1) Dijital bölünme engellenemezse dünyamız ne tür sorunlarla karşılaşacaktır?
2) Sizce dijital bölünmeyi önlemek için Türkiye'nin yaptıkları yeterli midir? 

KAYNAKÇA:
1.Sözer,E.G. (2010) Dijital Bölünme ve Türkiye
2.Aytun,C. (2005) T.C. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı,Dijital Bölünme Olgusu ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama
3.Keser,A. Dijital Dünya Sorgulanıyor